تفاوت ترانس حلقوی با EI
نوشته شده توسط :
مهندس فهیمه فیاض
با توجه به سایز کوچک تجهیزات الکترونیکی، ترانسفورماتورها بزرگترین بخش یک مدار معین در نظر گرفته میشوند. هندسه یک ترانسفورماتور استاندارد که اندازه آن متناسب با جذر توان کل آن است، میزان کوچکی یک ترانسفورماتور را محدود میکند.
اگرچه همگی هسته EI را بعنوان هسته قابل استفاده میشناسند، اما استفاده از یک هسته حلقوی یا دونات شکل، کاهش وزن و اندازه یک ترانسفورماتور را 20 الی 50 درصد ممکن میسازد این در حالیست که عملکرد آن در قیاس با هستههای معمولی بدون تغییر باقی میماند.
از آنجایی که تلفات هسته درتروئیدها معمولاً 10 تا 20 درصد از کل تلفات است، تعادل در سیم پیچ های یک ترانسفورماتور حلقوی یا دونات شکل از بین میرود. این میزان تلفات در هسته ترانسفورماتورهای معمولی 50درصد از کل تلفات میباشد. در نتیجه تلفات هستهای کمتر، دمای عملیاتی خنکتر و جریان مغناطیسی کمتری را ایجاد میکند.
طراحی یک ترانسفورماتور حلقوی، علاوه بر نفوذپذیری بالا به بهترین وجه از ویژگیهای کاهش تلفات یک هسته ی ترانسفورماتور مدرن استفاده میکند. تروئیدها معمولاً برای ترانسفورماتورهای جریان و تجهیزات اندازه گیری ای مورد استفاده قرار میگیرند که، تلفات کم برای آنها بسیار مهم است. از مزایای دیگر این تروئیدها راندمان بالا، دمای عملیاتی پایین، رگولاسیون اولیه و نویز کمتر است.
نقطه ضعف آن هزینه بالای آن می باشد. اگرچه تکنیکهای تولید بهبود یافته و بازار ترانسفورماتورهای حلقوی رقابتی شده است و میتوان با هزینه مناسبتر آن را یافت.

به طور کلی مزایای یک ترانسفورماتور حلقوی یا همان دونات شکل، به شرح زیر میباشد:
مدار مغناطیسی نسبتا ایده آل
میدان مغناطیسی سرگردان کمتر
حجم و وزن کمتر
صدای وزوز کمتر
بهره وری بالاتر
البته مزایای آن با توجه به کاربرد آن، به نوع محصول و حساسیت مدارها به میدان مغناطیسی سرگردان، بستگی دارد.
مدار مغناطیسی ایده آل تروئید
در ساختار E-I تراز کردن چینش لایههای مهر شده با مسیر شار در کل روند مغناطیسی دشوار است. این ناتوانی در مقایسه با تروئیدها منجر به تلفات هسته بیشتر و کاهش عملکرد مناسب میشود. شکل 1 مقایسهای از همترازی ذرات با مسیر شار را برای ورقهی حلقوی و E-I نشان میدهد.
مدار مغناطیسی ایده آل تروئید
مدار مغناطیسی ایده آل تروئید
شکل 1
زمین سرگردان کمتر
در طراحی ترانسفورماتورهای معمولی چند لایه، از یک سیمپیچ پیچیده شده به دور قرقره استفاده می کنند که این سیمپیچ روی ورقههای لایه E شکل قرار میگیرد. یک دسته به شکل “I” به “E” متصل میشود و مسیر مغناطیسی را تکمیل میکند.
اتصال بین E و I یک اتصال کامل نیست و همیشه باعث ایجاد ناپیوستگی یا به وجود آمدن شکاف هوا، در مسیر جریان مغناطیسی میشود. این شکاف با داشتن رلوکتانس بیشتر، باعث ایجاد میدان مغناطیسی تابشی بیشتری میشود. در هر هسته شکافدار، ویژگیهای شکافها غیرقابل پیشبینی است و به فشار و کیفیت سطوح شکاف بستگی دارد.
ویژگی دومی که باعث ایجاد جریان نشتی در ترانسفورماتورهای هسته E-I می شود، عدم پیوستگی در سیم پیچهایی است که، مسیر شار را احاطه کرده اند. سیمپیچها در نواحی کوتاهی از ورقهها، متمرکز شدهاند که بخشهای بزرگی از مسیر شار را آشکار میکنند. انتقال ناگهانی از سیمپیچها به لایههای لخت فرصتی را برای شار مغناطیسی ایجاد میکند تا از محصور شدن هسته فرار کند و مسیرهای پیوندی را در خارج از ترانسفورماتور تشکیل دهد. انتقال در سیم پیچها همچنین میتواند منجر به القای نشتی زیادی در دستگاه شود.
در ترانسفورماتور حلقوی ، هیچگونه شکاف هوایی وجود ندارد و هسته با گرههایی از یک نوار فولاد الکتریکی پیوسته، مانند فنر ساعت، محکم و استوار روی یک قالب پیچیده شده است. جوش نقطه ای، در ابتدا و انتهای آن از شل شدن جلوگیری میکند. فشارهایی که با خروج از ریل و سیمپیچ ایجاد میشود، میتواند منجر به از دست دادن بیش از حد انتظار هسته شود، که با گرم کردن هسته پیچیده شده، این فشار تحت جو نیتروژن خشک کاهش مییابد.
در نتیجه یک هسته پایدار و قابل پیش بینی، عاری از ناپیوستگی، سوراخ، گیره و شکاف داریم.
کاهش وزن و سایز
در ساختار E-I، شار مغناطیسی تقریباً 25 درصد از مسیر را با ذرات فولادی همسو نیست (به شکل 1 مراجعه کنید). این ناهماهنگی باعث تلفات مغناطیسی بیشتر میشود و حداکثر چگالی شار قابل استفاده در هسته را کاهش میدهد. راندمان بالاتر، با استفاده از درجات بالای ذرات فولاد، امکانپذیر است که باعث افزایش چگالی شار و در عین حال به حداقل رساندن تلفات میشود.
با این حال، حداکثر استفاده از این ویژگیها تنها زمانی اتفاق میافتد که شار مغناطیسی در فولاد موازی با جهت ذرات باشد. در شکل 1 مشاهده میشود که شار مغناطیسی در یک هسته حلقوی 100% با ذرات فولاد همراستاست. چگالی کارکرد شار معمولی لمینت های EI، از 1.2 تا 1.4 تسلا است، در حالی که تروئیدها معمولاً از 1.6 تا 1.8 تسلا کار میکنند.
در مقطع معینی از هسته، ولتاژ القا شده در یک سیمپیچ به طور مستقیم متناسب با چگالی شار و تعداد دورهاست. چگالی شار مجاز بالای یک ترانسفورماتور حلقوی، نیازمند دور سیم کمتری در سیمپیچها میباشد که بتوان نتیجه یکسانی دریافت کرد. طی مقایسه یک لمینت شناخته شده 960 VA E-I ، با یک حلقوی معادل، وزن و حجم تروئید 50 درصدکمتر از لمینت E-I به دست آمده است.
اغلب در یک محصول که از ورقههای E-I استفاده میکند، میتوان E-I را با یک تروئید جایگزین کرد که تقریباً همان تاثیر را دارد، اما ارتفاع آن تنها 60 درصد با ترانس EI مشابه است. بهترین حالت آن است که بدون افزایش اندازه آن، توان منبع تغذیه را افزایش دهیم، E-I ممکن است با یک تروئید هماندازهی E-I جایگزین شود، اما 1.5 تا 2 برابر توان آن را دارد.
درست است که سوراخ مرکزی یک ترانسفورماتور حلقوی جهت تهیه سیمپیچ، مقداری از حجم تلف شده را اشغال میکند اما، این کمبود حجم هدر رفته، با مزیت حجمی تروئید در حدود 50 VA و بالاتر از آن برطرف میشود. بنابراین، در ترانسفورماتورهایی با ولتاژ کمتر از 50 VA، کاهش اندازه یک ویژگی محسوب نمیشود، اما مزایای دیگر همچنان باقیست.
کاهش وزن و سایز
صدای وزوز
صدای وزوز در ترانسفورماتورها در اثر لرزش سیمپیچها و لایههای هسته(به دلیل نیروهای بین چرخشی سیمپیچ و لایههای هسته) ایجاد میشود. گیره ها، نوارها، پرچ ها و جوش ها نمیتوانند کل سازه را ببندند.
لاک تا حد کمی به لمینیت ها نفوذ میکند و لمینیتها به مرور زمان شل میشوند در نتیجه وزوز فزایندهای را تولید میکنند. ماهیت ساختار ترانسفورماتور حلقوی به کاهش نویز صوتی کمک میکند. هسته به شکل فنر ساعتی محکم پیچ میشود، نقطه جوش میشود، آنیل میشود و با رزین اپوکسی پوشانده میشود.
صدای وزوزی که بلافاصله پس از استفاده از پاور شنیده میشود، ممکن است در قسمت حلقوی قابل توجه باشد ولی پس از چند ثانیه، بعد از اعمال پاور به سطحی آرامتر میرسد. این نتیجهی جریان هجومی بیشتری ابه تروئید است.
صدای وزوز
بهرهوری
بازدهی ترانسفورماتور به صورت زیر بیان میشود:
توان خروجی مفید
بهرهوری = _____________________________________
نیروی ورودی به ترانسفورماتور
مابه التفاوت بین توان خروجی مفید و نیروی ورودی با تلفات در هسته و سیم پیچ ها مصرف میشود. مدار مغناطیسی ایدهآل حلقوی، توانایی کار با چگالی شار بالا نسبت به لایههای E-I، تعداد دور سیم مورد نیاز و یا سطح مقطع هسته را کاهش میدهد که این دو باعث کاهش تلفات میشوند. ترانسفورماتورهای حلقوی معمولاً 90 تا 95 درصد بهرهوری دارند. در حالی که لمینتهای E-I بازدهی معمولی کمتر از 90 درصدی دارند.
تلفات بی باری کم
بازدهی بالا
طی سالهای اخیر، توجه بیشتری به بهرهوری انرژی تجهیزات الکتریکی شده است. همچنین قوانینی در نظر گرفته اند که داشتن حداقل استانداردهای بازدهی برای همه محصولات الکتریکی مورد اهمیت واقع شده است. نورپردازی و تجهیزات کامپیوتری برجستهترین آنها هستند.
ترانسفورماتور حلقوی به عنوان روشی برای دستیابی به انطباق با این استانداردهای جدید بهرهوری انرژی، عمل خواهد کرد. یک ترانسفورماتور حلقوی در کاهش این تلفات به حداقل مقادیر عملی آنها، بهتر از سایر فرمهای اصلی تولید عمل میکند، پس چرا سعی نکنید از آن در پروژه بعدی خود استفاده کنید؟

منبع مورد استفاده در این مقاله: